با تحلیل‌های‌ما، مطمئن تصمیم بگیرید...

امروزه رسوخ  دانش و فناوری در محیط کسب‌وکار، ساختار و شکل جدیدی را به مفهوم توسعه صنعتی بخشیده و فضای اقتصادی جهان  را به سمت تحولات تکنولوژیک و رقابتی‌ترشدن سوق داده است. به جرات می‌توان گفت در حال حاضر، تحقق رشد اقتصادی در هر کشوری به محوریت فناوری در ساختارهای مختلف اقتصادی آن، به ویژه در بخش صنعت و ارائه محصولاتی همگام با آخرین تحولات بازار مصرف وابسته است. در ایران نیز به عنوان کشوری در حال توسعه، موضوع توسعه صنعتی در چند دهه اخیر یکی از مفاهیم پرتکرار بوده است. با این حال، تحقق این مهم امروز با گلوگاه‌هایی مانند تحریم‌ها، محدودیت‌های دسترسی به تامین‌کنندگان فناوری و تجهیزات و نرخ ناکافی سرمایه‌گذاری مواجه است که نتیجه این مسئله، فاصله گرفتن بخش صنعت از چشم‌انداز‌ها و هدف‌گذاری‌های اسناد بالادستی است. تصور «چرخ خیاطی قدیمی» روی جلد، سمبلی از سطوح ناکافی فناوری‌های بخش صنعت است که موجب کاهش توان این بخش برای ارائه محصولات نوآورانه و پیشرفته می‌شود. امید می‌رود در آینده‌‌ای نزدیک، بخش صنعت کشور، به ویژه صنایع معدنی و فلزی با تکیه بر پتانسیل‌های دانش و فناوری داخلی به عنوان تاروپود ساختارهای اقتصادی، از موانع بیرونی عبور کنند و نقش پررنگ‌تری را در ارزش‌آفرینی برای اقتصاد ایران داشته باشند.

رشد صنعت ماشین‌آلات، به سبب نقش زیرساختی‌ای که در توسعه صنایع کشور دارد، همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان قرار داشته است. با این حال، ناتوانی تولید برخی از ماشین‌آلات خاص و دسترسی نداشتن به تکنولوژی‌های به‌روز موجب شده است تا بخش عمده‌ای از ماشین‌آلات مورد استفاده در صنایع کشور خارجی باشند. البته بررسی روند چند سال اخیر حاکی از بهبود نسبی این شرایط است. با این حال، کماکان فاصله زیادی با حد مطلوب وجود دارد و ایران همچنان به جای یک صادرکننده قدرتمند، واردکننده ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی به حساب می‌آید.

زیرساخت‌ها و مسیرهای حمل‌ونقل مانند شریان‌های حیاتی ساختار اقتصادی جهان هستند که برقراری جریان‌های تجاری میان کشورها را تسهیل می‌کنند. اهمیت این زیرساخت‌ها به حدی است که از آن‌ها به عنوان یکی از مولفه‌های مهم توسعه‌یافتگی اقتصادهای بزرگ جهان یاد می‌شود. موضوع توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل برای ایران از دو جنبه حائز اهمیت است. از طرفی یکی از الزامات تحقق چشم‌اندازهای مسیر توسعه صنعتی کشور، ایجاد و بهبود زیرساخت‌های ریلی، جاده‌ای و بندری است. از طرف دیگر، موقعیت جغرافیایی ویژه ایران و قرارگیری در ناحیه‌ای که شرق و غرب جهان و بازارهای بزرگ اروپا و آسیا را به یکدیگر متصل می‌کند، این فرصت را برای کشور به وجود می‌آورد تا از طریق ارائه خدمات حمل‌ونقل و ترانزیت به درآمدهای ارزی قابل توجهی دست یابد. در حال حاضر بهره‌وری پایین سیستم حمل‌ونقل و توسعه ناکافی زیرساخت‌های آن نه‌تنها موجب شده‌اند که ایران عملا جایگاه مناسبی را در ترانزیت منطقه نداشته باشد، بلکه بخش حمل‌ونقل در حال تبدیل شدن به گلوگاه و چالشی جدی برای فعالیت و توسعه بخش صنعت، به ویژه صنایع معدنی  و فلزی است. باید توجه داشت توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، از جنبه‌های مختلف مانند احداث خطوط ریلی، تجهیزات و تاسیسات بنادر و تجهیزات ایمنی و نظارت جاده‌ای موجب رشد بازار مصرف فلزات در کشور می‌شود. تصویر «کامیون قدیمی» روی جلد، نمادی از پیشرفت و توسعه ناکافی زیرساخت‌ها و امکانات حمل‌ونقل کشور است، موضوعی که آن را می‌توان به یک «دست‌انداز» بزرگ بر سر راه بهره‌مندی از پتانسیل‌های ترانزیتی و رشد صنعتی ایران تشبیه کرد.  

احداث ساختمان‏های مسکونی یکی از اساسی‎ترین پایه‌های رشد و شکوفایی اقتصادی و افزایش سطح رفاه اجتماعی در جوامع امروزی به شمار می‌رود. ساخت منازل مسکونی بسیار متاثر از شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه است و با رکود و یا رونق اقتصادی کشور، ساخت مسکن می‎تواند کاهش و افزایش یابد. در حالی که در جهان این مسئله مهم بسیار مورد توجه قرار می‎گیرد، بررسی روند احداث ساختمان‎های مسکونی کشور در چند دهه اخیر نشان می‎دهد که ساخت مسکن همواره با فرازونشیب‏های فراوانی مواجه بوده و به نظر می‌رسد که لازم است چالش‌ها و فرصت‌های این صنعت بیشتر مورد توجه و موشکافی قرار گیرند. توسعه سرمایه‎گذاری‌ها در پروژه‏های ساخت مسکن، به سبب ارتباط بسیار نزدیک آن با بخش‏های مختلف صنعت، می‎تواند به حرکت چرخ اقتصاد کشور کمک شایانی کند. یکی از صنایع وابسته به ساخت مسکن صنعت فلزات اساسی است که توسعه این بخش مصرف فلزاتی نظیر فولاد، آلومینیوم و مس را به دنبال خواهد داشت.

صنعت نفت‌ و گاز به عنوان مهمترین تامین‌کننده منابع انرژی و مواد اولیه صنعت، یکی از بنیان‌های اساسی شکل‌گیری دنیای مدرن امروز محسوب می‌شود. در واقع در چند دهه گذشته، مصرف نفت و گاز ارتباط مستقیمی را با توسعه صنعتی و رشد اقتصادی کشورها و جهان داشته است. مصرف بیش از ۳۰ درصد از نفت جهان توسط دو کشور ایالات متحده امریکا و چین نیز خود مهر تاییدی بر این مسئله است. با این حال، تداوم این رابطه مستقیم متاثر از تحولات جهانی مانند پیشرفت‌های حوزه فناوری و حرکت بشر با تردیدهای بسیاری مواجه شده است و انتظار می‌رود که روند رشد مصرف نفت و گاز در جهان کند شود یا حتی روندی معکوس به خود بگیرد. ایران یکی از کشورهای ثروتمند جهان به لحاظ بهره‌مندی از ذخایر نفت‌وگاز تلقی می‌شود و اقتصاد و درآمدهای کشور در سال‌های اخیر تا حد زیادی به این صنعت وابسته بوده است. با این حال، توسعه ناکافی زیرساخت‌ها به ویژه در حوزه گاز موجب شده است که این مزیت ارزشمند خود به پاشنه آشیل اقتصاد کشور تبدیل شود. تصویر «چراغ قوه قدیمی» روی جلد، سمبلی از ظرفیت و پتانسیل ناکافی زیرساخت‌های صنعت نفت و گاز برای تامین نیاز و روشنایی بخشیدن به اقتصاد ایران است. به نظر می‌رسد لازم است که در آینده‌ای نزدیک، «تجدید نظر» جدی‌تری در خطوط سیاست‌های حوزه اقتصاد و انرژی و همچنین مسیر توسعه صنعت نفت و گاز انجام شود تا به این ترتیب زمینه لازم برای تعالی بخش صنعت کشور نیز که بخش عمده‌ای از آن متکی بر همین صنعت نفت و گاز شکل گرفته است، ایجاد شود.

ساختار اقتصاد جهان در مسیر تحولاتی سریع و پردامنه قرار گرفته است و منابع خلق ثروت یک پارادایم شیفت گسترده را تجربه می‌کنند. طبعا همسو با تحولات مذکور، این امکان نیز وجود دارد که بازیگران بازارهای جهانی و مناسبات تجاری دچار دگرگونی شوند و زنجیره‌های تامین جهانی شکل جدیدی به خود بگیرند. تجربه نشان می‌دهد کشورهایی که برنامه‌ریزی‌های مناسب‌تری را برای شناسایی فرصت‌های پیش‌رو و استفاده از آن‌ها با تکیه بر توانمندی‌ها و ظرفیت‌های خود اجرا می‌کنند قادر خواهند بود «سناریو» بهتری را برای هم‌گام شدن با روند تحولات جهانی و تحقق رشد اقتصادی دنبال کنند.  این مسئله برای کشوری مانند ایران که از حیث بهره‌مندی از ثروت‌ها و منابع طبیعی از ظرفیت‌های بالقوه کم‌نظیری برخوردار است، اهمیت دوچندانی دارد. اگرچه مسیر توسعه صنعتی و اقتصادی ایران از چندین دهه قبل آغاز شده است، اما موانعی مانند تحریم‌ها و جنگ‌ تحمیلی مانع از آن شدند تا کشور در عرصه‌های اقتصادی متناسب با ظرفیت‌های واقعی خود به شکوفایی برسد، موضوعی که امروز لازمه آن، شناسایی فرصت‌های جدید در فضای اقتصاد جهانی و برنامه‌ریزی برای استفاده از آن‌هاست. تصویر «نوار ویدیو» روی جلد، سمبلی از بسترهای سنتی و کهن اقتصاد ایران است که می‌توان با نگاهی نو به فرصت‌های داخلی و بین‌المللی، اتکا به مزیت‌ها و پتانسیل‌ها و ترسیم مسیر جدید توسعه اقتصادی، «سناریو» جدیدی را برای آن نوشت و تصویر و چشم‌انداز درخشانی را بر روی آن ترسیم کرد.